Postoji više definicija porođaja, koje su uglavnom nepotpune i koje ukazuju da je riječ o procesu izbacivanja produkata začeća nakon 28. nedjelje trudnoće. Prema FIGO-u (Svjetsko udruženje ginekologa-opstetričara), svaki prekid trudnoće sa vitalnim plodom, težine 500 i više grama, smatra se porođajem. 

Normalan porod (eutocija), podrazumijeva fiziološka zbivanja kojim se završava rađanje zrelog ploda, posteljice i plodovih ovoja. U protivnom, pojava nepravilnosti ili komplikacija, dovode do nenormalnog porođaja ili distocije. 

Porođaj je posljedica nastalih porođajnih (koordiniranih i efikasnih) materičnih kontrakcija (trudova) i napona koji se najčešće javljaju na kraju trudnoće (u terminu), tj. dd 38-42. nedjelje gestacije (n.g.). 

Zavisno od dužine trajanja trudnoće, porođaj može biti terminski (37-42. n.g.), prijevremeni (do 36 punih n.g.) ili postterminski koji se dešava poslije 42. pune nedjelje gestacije. 

Vrste porođaja

Prema načinu završavanja, porođaj može biti vaginalni (spontan, indukovan, stimulisan) i abdominalni (carski rez).  

Postoji više hipoteza o uzrocima koji dovode do početka porođaja. Kao moguće etiološke faktore nastanka porođaja treba istaći : 

a) Zrelost ploda i „ starost“ posteljice, 

b) Mehaničko-nervne faktore (razvlačenje mišičnih vlakana materice i posljedična smanjena prokrvljenost dovode do metaboličkih promjena i iniciranja kontrakcija); 

c) Endokrine-hormonske promjene (dejstvo hormona stražnjeg režnja hipofize-oksitocina i pad koncentracije progesterona pred kraj trudnoće); 

d) Pretpostavke o komunikaciji organa (vjerovanje da fetus šalje signal majci da počne porođaj, kada je završeno sazrijevanje njegovih vitalnih organa i tkiva); 

e) Fetus u inicijaciji porođaja (kortizol fetusa - za pravovremeni početak porođaja funkcionalno su potrebni hipotalamus, hipofiza i nadbubrežna žlijezda fetusa kao i funkcionalna posteljica); 

f) Uloga prostaglandina (uz izazivanje kontrakcija, prostaglandini utiču na smekšavanje i skraćivanje grlića materice u porođaju).

Koji su predznaci porođaja?

U odmakloj fazi trudnoće, prije početka porođaja, u organizmu trudnice se dešavaju promjene koje se nazivaju predznacima porođaja (pretporođaj). To su spuštanje dna materice, pojava lažnih trudova (pripremnih   kontrakcija), „smirivanje ploda“, spuštanje ploda, sazrijevanje grlića materice, izbacivanje sluznog čepa, formiranje vodenjaka, prijevremeno prskanje plodovih ovoja. 

U porođajnom procesu, učestvuju i utiču na njegov tok i ishod tri glavna faktora: 

a) Porođajni objekt (predstavljaju plod, posteljica, plodovi ovoji i amnionska tečnost, koji u procesu porođaja napuštaju materičnu šupljinu); 

b) Porođajni putevi (put kojim prolaze plod i posteljica u toku faze ekspulzije); 

c) Porođajne snage (dijele se na prirodne i vještačke-koje primjenjuje akušer).

Faze porođaja

Tok porođaja klasično se dijeli u četiri porođajna doba ili faze: 

I – faza dilatacije (dolazi do skraćivanja grlića i dilatacije ušća materice,faza se odvija po   određenim mehanizmima i po pravilu zahtijeva najduži vremenski period.Ovo doba se završava   kompletnom dilatacijom ušća materice). 

II- faza ekspulzije (istiskivanje ploda kroz koštani i meki porođajni kanal u spoljašnju sredinu, počinje od momenta kompletne dilatacije ušća (10 cm),a završava ekspulzijom ploda i rađanjem novorođenčeta). 

III- faza izlaska posteljice (period rađanja posteljice i plodovih ovoja poslije njenog odljubljivanja,   prosječno traje kraće od pola sata). 

IV- faza hemostaze (faza povećane opasnosti od krvarenja usljed prerastegnutog mišića materice - atonije ili zaostalih dijelova posteljice). 

U toku porođaja neophodno je praćenje opšteg stanja porodilje te intrauterinog stanja ploda.  Postoji više metoda za praćenje stanja ploda kao što su: kardiotokografija, pH –metrija, kolor dolper ultrazvuk. U današnje doba u praksi je aktivno vođenje drugog porođajnog doba, u kojem aktivno učestvuju porodilja, akušer i babica.

Kontrakcije se stimulišu sa infuzijom oksitocina, praktikuje se masiranje i priprema međice.

Epiziotomija

Indikacija za pravljenje protektivnog ureza međice (epiziotomije) je individualna procjena, tj. zavisi od mnogobrojnih faktora, kao što su veličina ploda, porođajne snage, ponašanje porodilje u aktu ekspulzije, paritet (koje dijete rađa) ali i vještina babice. 

Porođaj u vodi

U Općoj bolnici „ Prim.dr Abdulah Nakaš“ od 2008.  godine se prakticiraju i alternativne metode porođaja  (porođaj u vodi ili na stočiću). Porod u vodi omogućava novorođenčetu nježniji dolazak na svijet, jer se rađa iz vode u vodu, što ublažava stres   koji dijete proživljava prilikom promjene temperature pri dolasku na svijet. 

Rađanje u vodi pokušaj je i doprinos humanizaciji odnosa prema rodiljama. Rađati u vodi mogu samo potpuno zdrave rodilje, uz pomoć posebno motiviranog i obučenog zdravstvenog osoblja. Ovakvim načinom porođaja, rodiljama se pruža mogućnost jedinstvenog, ugodnog i nezaboravnog iskustva.

Za razliku od standardnog ležećeg položaja na koji su se žene navikle, položaj tijela u kadi mnogo je prirodniji, ugodniji i bezbolniji. 

Porođaj na stolčiću

Porođaj na stolčiću (stolcu) ima tu prednost što je izgon brži, jer zbog djelovanja sile teže, djetetova glavica brže prolazi kroz koštani i meki dio porođajnog kanala.  

Za većinu žena vaginalni porođaj je optimalan način dovršenja trudnoće, samo za neke je strogo kontraindiciran, no uopćeno rečeno, carski  rez bi se trebao koristiti samo kao prihvatljiva alternativa  u slučajevima kad je rizik vaginalnog rađanja veći od rizika carskog reza.

 

Za portal svezabebe.ba piše

Mr. sci. dr. Aida Đurđević  Đulepa, Specijalista ginekologije i akušerstva